1. Prace szczególnie niebezpieczne
Jakie prace, w świetle przepisów bhp, uznane są za szczególnie niebezpieczne?
Prace szczególnie niebezpieczne to takie, gdzie ryzyko wypadkowe, ze względu na ich specyfikę, stosowane materiały niebezpieczne, warunki miejscowe wykonywania, jest większe niż przy pracach innego rodzaju. Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się:
• prace określone w ogólnych przepisach bhp jako szczególnie niebezpieczne [3],
• prace określone jako szczególnie niebezpieczne w branżowych przepisach dotyczących bhp,
• określone jako szczególnie niebezpieczne w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji,
• inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę za szczególnie niebezpieczne.
Ogólne przepisy bhp do prac szczególnie niebezpiecznych zaliczają [3]:
• roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części,
• prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych,
• prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych,
• prace na wysokości.
Jakie są podstawowe obowiązki pracodawcy i wymagania przepisów ogólnych bhp przy wykonywaniu prac niebezpiecznych?
Przy wykonywaniu takich prac należy zapewnić:
1. bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,
2. odpowiednie środki zabezpieczające, zarówno organizacyjne, jak i techniczne, w postaci asekuracji pracujących, zastosowania środków ochrony zbiorowej (automatycz
Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych, występujących w zakładzie pracy. Formę prowadzenia tych dokumentów ustala pracodawca.
na wentylacja lub odpylanie), ewentualnie środków ochrony indywidualnej (aparaty tlenowe, urządzenia samohamowne chroniące przed upadkiem z wysokości), oznakowania stref niebezpiecznych itp.,
3. instruktaż pracowników, w szczególności obejmujący: imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań, wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach, pracę na pisemne polecenie, postępowanie w sytuacjach awaryjnych.
Charakter bezpośredniego nadzoru sprowadza się do tego, że udział pracownika nadzoru ma mieć miejsce przez cały czas wykonywania prac niebezpiecznych. Oznacza to, że prac o charakterze niebezpiecznym nie wolno wykonywać w czasie chwilowej nieobecności pracownika nadzoru.
Obowiązki powyższe mogą być zrealizowane np. przez:
^ protokolarne ustalenie przez pracodawcę i osobę kierującą pracownikami szczegółowych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzonych robót z imiennym podziałem obowiązków w tym zakresie,
^ podejmowanie i prowadzenie prac wyłącznie na podstawie pisemnego pozwolenia, którego tryb wydawania ustalił pracodawca,
^ poinformowanie pracowników o właściwościach stosowanych materiałów, półfabrykatów i wyrobów gotowych oraz o sposobach bezpiecznego ich stosowania i postępowania w sytuacjach awaryjnych.
Wymagania ogólne bhp, dotyczące robót budowlanych, rozbiórkowych, remontowych i montażowych prowadzonych bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części określone sąw § 8284 [3].
Wymagania ogólne bhp, dotyczące prac w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych, określone są w §8590 [3].
Wymagania ogólne bhp, dotyczące prac przy użyciu materiałów niebezpiecznych,
określone są w§ 91104 [3].
Wymagania ogólne bhp dotyczące prac na wysokości, określone sąw § 105110 [3].
Jeżeli tylko jest to możliwe zawsze należy w pierwszej kolejności stosować środki ochrony zbiorowej (np. balustrady, składające się z poręczy ochronnej na wysokości min. 1,1 m i krawężników min. 0,15 m, z wypełnieniem przestrzeni między nimi poprzeczką w połowie odległości między nimi przy pracach na wysokości) przed środkami ochrony indywidualnej (dla prac na wysokości będą to np. uprząż z linką bezpieczeństwa i urządzeniem samohamownym).
Jakie przepisy branżowe bhp określają prace szczególnie niebezpieczne?
Prace szczególnie niebezpieczne to również prace określone w branżowych szczegółowych przepisach bhp, m.in. w:
1. Rozporządzeniu w sprawie bhp podczas wykonywania robót budowlanych [44].
2. Rozporządzeniu w sprawie bhp w oczyszczalniach ścieków [46].
3. Rozporządzeniu w sprawie bhp przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolnospożywczego [47].
4. Ustawie o wykonywaniu prac podwodnych [45].
5. Rozporządzeniu w sprawie bhp przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych [48].
6. Rozporządzeniu w sprawie bhp w hutnictwie żelaza i stali [49].
7. Rozporządzeniu w sprawie bhp przy czyszczeniu powierzchni, malowaniu natryskowym i natryskiwaniu cieplnym [50].
8. Rozporządzeniu w sprawie bhp pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych [51].
9. Rozporządzeniu w sprawie bhp przy produkcji szkła i wyrobów ze szkła [52].
10. Rozporządzeniu w sprawie bhp przy budowie i przebudowie oraz remoncie jednostek pły wa ją cych [53].
11. Rozporządzeniu w sprawie bhp w odlewniach metali [54].
12. Rozporządzeniu w sprawie bhp przy urządzeniach i instalacjach energetycznych [55].
2. Prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej
Za prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej obligatoryjnie uznano są prace wymienione w rozporządzeniu w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej [30].
Pracodawca zobowiązany jest, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, opracować wykaz rodzajów prac, wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej, uwzględniając przepisy dotyczące danej dziedziny działalności gospodarczej.
3. Prace wykonywane przez co najmniej dwie osoby
Pracodawca, zgodnie z art. 225 kp [2], obowiązany jest zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji.
Pracodawca obowiązany jest, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, ustalić w zakładzie wykaz takich prac, uwzględniając przepisy właściwe dla prowadzonej działalności i rodzajów prac.
Przykładem prac wykonywanych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, wymagających asekuracji, są prace wykonywane przy urządzeniach i instalacjach energetycznych wymienione w § 15 rozporządzenia w sprawie bhp przy urządzeniach i instalacjach energetycznych [55].