Oświetlenie kierunkowe (Directional lighting)
Oświetlenie to ma zastosowanie do intensywnego oświetlenia przedmiotów, ujawnienia struktury powierzchni i poprawy wyeksponowania osób w przestrzeni, a także do oświetlenia zadania wzrokowego, przez co może również wpływać na jego widoczność. Tę właściwość określa się terminem „modelowanie oświetlenia”. Tego rodzaju oświetlenia oraz pojęć z nim związanych nie zawierała dotychczasowa PN. Modelowanie oświetlenia (Modeling) Modelowanie oświetlenia stosuje się w celu stworzenia równowagi między światłem rozproszonym i kierunkowym.
Jest ono ważnym kryterium jakości oświetlenia praktycznie we wszystkich typach wnętrz. Ogólny wygląd wnętrza ulega poprawie, gdy znajdujące się w nim elementy konstrukcyjne, osoby i przedmioty są oświetlone w taki sposób, że ich kształt i faktura powierzchni są ukazane wyraźnie i przyjemnie. Ma to miejsce, gdy światło dociera głównie z jednego kierunku, wówczas cienie, które są tak ważne dla dobrego modelowania, tworzą się bez widocznego nieładu. Zastosowane oświetlenie nie może być zbytnio kierunkowe, bo będzie powodowało ostre cienie. Nie powinno być też zbyt rozproszone, gdyż nie uzyska się wówczas efektów dobrego modelowania, a w konsekwencji środowisko świetlne będzie nieciekawe i bez wyrazu.
Oświetlenie kierunkowe zadań wzrokowych
Oświetlenie z wybranych kierunków można stosować w celu ułatwienia wykonywania zadań wzrokowych. Wówczas zostaną lepiej uwidocznione szczegóły zadania wzrokowego i poprawiona ich widoczność. Należy jednak unikać odbić dekontrastujących i olśnienia odbiciowego, stosując metody ich ograniczania.
Aspekty barwne (Colour aspects)
Zarówno w tej normie, jak i w literaturze oświetleniowej cechy barwne źródeł światła emitujących światło o barwie bliskiej do białej, opisane są za pomocą dwóch niezależnych właściwości:
• barwy światła emitowanej przez samo źródło (barwa postrzegana)
• zdolności oddawania barw – wpływu na wygląd przedmiotów oświetlanych przez to źródło.
Barwa postrzegana (Colour appearance)
Barwa postrzegana źródła światła określona jest liczbowo przez tzw. temperaturę barwową najbliższą (TCP) wyrażaną w Kelwinach (K). W omawianej normie przyjęto następujące zakresy temperatury barwowej najbliższej i przypisano im odpowiednie nazwy barwy:
– ciepła, poniżej 3 300 K
– pośrednia, od 3 300 do 5 300 K
– chłodna (zimna), powyżej 5 300 K.
W stosunku do poprzedniej normy występuje tylko różnica w określeniu górnej granicy zakresu odnoszącego się do barwy pośredniej i dolnego – do barwy chłodnej – wynoszącej 5 000 K. W omawianej normie wymieniono czynniki, które wpływają na wybór określonej barwy, jak: poziom natężenia oświetlenia, barwa pomieszczenia i wyposażenia (mebli), lokalny klimat i zastosowane oświetlenie.
Przykładowo, w klimacie gorącym preferowana jest chłodniejsza barwa światła, podczas gdy w klimacie chłodniejszym preferowane są źródła światła o cieplejszej barwie. Natomiast w poprzedniej normie [3] jest dokładnie przedstawiona zależność pomiędzy średnimi wartościami natężenia oświetlenia a temperaturą barwową.
Oddawanie barw
W celu zapewnienia obiektywnej informacji o właściwościach oddawania barw
przez źródło światła, został wprowadzony wskaźnik oddawania barw – Ra
Wartością maksymalną Ra jest 100. Wartość R a maleje wraz ze spadkiem jakości oddawania barw.
Do oświetlenia wnętrz, w których człowiek przebywa przez cały czas pracy, należy stosować źródła światła zapewniające wygodę i dobre samopoczucie pracownika, przez oddawanie w sposób naturalny i wierny barw przedmiotów i skóry ludzkiej, tak by oglądany człowiek wyglądał atrakcyjnie i zdrowo. Dlatego też źródła światła o wskaźniku oddawania barw niższym niż 80 nie mogą być stosowane we wnętrzach, gdzie ludzie pracują lub przebywają przez dłuższy czas. Odstępstwa od tej zasady można zastosować w niektórych miejscach i/lub do niektórych czynności (np. instalacji oświetlenia z głębokimi oprawami).
W stosunku do poprzedniej normy zmieniono wartość Ra = 85 na 80 zgodnie z obecnym określaniem przedziałów tego wskaźnika, tzn. 80 ÷90, 90 ÷100 i oznaczaniem ich w sposób symboliczny na źródłach. Współczynnik utrzymania (Maintenance factor)
Współczynnik utrzymania (pogorszenia wg poprzedniej normy) jest odwrotnością stosowanego w naszym kraju (zgodnie z poprzednią normą ) współczynnika zapasu. Podane w tej normie wymagane poziomy natężenia oświetlenia przy wykonywaniu różnych zadań wzrokowych, nale-ży rozumieć jako natężenia eksploatacyjne, które powinny być zapewnione przez cały czas eksploatacji oświetlenia. Aby to było spełnione projektant oświetlenia powinien odpowiednio dobrać współczynnik utrzymania, który zależy od charakterystyk źródeł światła, systemu sterowania, typu oprawy, rodzaju środowiska i przyjętego harmonogramu konserwacji. Istotną nowością omawianej normy jest wprowadzenie do projektu oświetlenia harmonogramu konserwacji urządzeń oświetleniowych opartego na przyjętym współczynniku utrzymania.
Nie podano jednak w tym dokumencie minimalnej wartości tego współczynnika.
Jeśli szukasz rękawic roboczych znajdziesz je w naszym sklepie http://rekawice-robocze.pl/
Względy energetyczne
Aby nie dopuszczać do strat energii, projektant oświetlenia powinien dokonać wyboru optymalnego systemu oświetleniowego, sprzętu oraz sterowania przy wykorzystaniu w pełni dostępnego światła dziennego. Dlatego też ważne jest, aby zmniejszenie zużycia energii przez instalację oświetleniową nie spowodowało pogorszenia aspektów związanych z postrzeganiem.
Światło dzienne
Istotą tego rozdziału jest zwrócenie projektantom oświetlenia uwagi na wykorzystanie w sposób maksymalny światła dziennego. Jak wiadomo, jego intensywność i skład widmowy zmieniają się w czasie, a we wnętrzach z oknami w ścianach bocznych, użyteczne oświetlenie dzienne zmniejsza się w miarę oddalania od okna.
Dlatego też niezbędne jest stosowanie dodatkowego, uzupełniającego oświetlenia elektrycznego w celu zapewnienia wymaganych wartości natężenia oświetlenia na stanowiskach pracy oraz w celu uzyskania zrównoważenia rozkładu luminancji wewnątrz pomieszczenia. W tym celu mogą być stosowane automatyczne lub manualne wyłączniki i/lub ściemniacze, które przyczyniają się do zapewnienia właściwego wykorzystania oświetlenia dziennego i odpowiednich proporcji między światłem elektrycznym i dziennym.
Pomimo że okna zapewniają oczekiwany przez większość ludzi kontakt wzrokowy ze światem zewnętrznym, należy pamiętać o ograniczaniu olśnienia, którego źródłem są właśnie okna i w tym celu stosować ich przysłanianie.
Oświetlenie stanowisk pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (DSE) w tym z VDUs (Lighting of workstations with Display Screen Equipment (DSE) including VDUs)
Nowością w stosunku do normy jest wyodrębnienie i poświęcenie całego rozdziału zagadnieniom związanym z oświetleniem stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe. W przypadku oświetlania takich stanowisk projektant oświetlenia musi określić strefę, w której oprawy, ze względu na możliwość wystą-pienia potencjalnego olśnienia, nie mogą być umieszczone. Powinien także dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu oświetleniowego i zaplanować miejsca jego montażu, tak by uniknąć olśnień odbiciowych. W projekcie, powinien także uwzględnić wszystkie zadania jakie mogą być wykonywane na tych stanowiskach, np. czytanie z ekranu, czytanie drukowanego tekstu, pisanie na papierze, praca z klawiaturą. Należy także zwrócić uwagę na fakt, że ekran monitora, a w pewnych przypadkach także klawiatura mogą być źródłem olśnienia przeszkadzającego i przykrego w wyniku odbicia padającego na nie światła. W omawianej normie jako wartość eksploatacyjnego natężenia oświetlenia (Em) na stanowisku z monitorem ekranowym przyjęto 500 lx (podobnie jak w normie [3]). Największa luminancja opraw emitujących strumień świetlny skierowany w dolną półprzestrzeń.
Największe wartości średniej luminancji opraw pod kątem równym 65°i większym (wyznaczonym od pionu), odnoszące się do stanowisk pracy z monitorami ekranowymi umiejscowionymi pionowo lub pochylonymi o kąt do 15°, które mogą się odbijać w ekranach monitorów o przyjętych trzech klasach, przy normalnym kierunku patrzenia:
• L ≤1 000 cd/m dla I i II klasy ekranu (według ISO 9241-7) – jakość ekranu
dobra i średnia
• L ≤200 cd/m dla III klasy ekranu o słabej jakości.
Postępowanie sprawdzające
Postępowanie to polega na sprawdzeniu wartości natężenia oświetlenia, ujednoliconego wskaźnika olśnienia, wskaźnika oddawania barw oraz luminancji opraw oświetleniowych. Całkowitą nowością jest zapis dotyczący sprawdzenia wartości natężenia oświetlenia. Ma to polegać na wykonaniu pomiarów natężenia oświetlenia w punktach ściśle odpowiadających punktom przyjętym na siatce pomiarowej w projekcie oświetleniowym. Przy wykonywaniu kolejnych pomiarów należy przyjmować te same punkty pomiarowe.