Można skierować wyrób na badania nie tylko bez weryfikacji dokumentów takich jak dokumentacja techniczna, instrukcja użytkowania, czy certyfikat oceny typu (dla środków ochrony indywidualnej kat. II i III.), ale również w sytuacji, gdy kontrola dokumentów wypadnie pozytywnie. Podejmowanie takich decyzji leży w gestii tylko i wyłącznie organu wyspecjalizowanego. Może on podjąć takie działania na podstawie otrzymanej skargi, analizy wypadków przy pracy, informacji uzyskanych od użytkowników w trakcie kontroli świadczących, że dany wyrób nie spełnia zasadniczych wymagań; także na podstawie wyników kontroli innych organów wyspecjalizowanych, w tym z pozostałych państw Unii i oględzin wyrobu, które wskazują na jego wadę (np. rękawice robocze). Badanie próbek wyrobów może być również przeprowadzone w ramach realizacji rocznych i rutynowych zadań kontrolnych dotyczących nadzoru rynku określonych w programie działania PIP. Prowadzenie działań w obszarze nadzoru rynku nie polega tylko na prostym porównywaniu stanu faktycznego z obowiązującym stanem prawnym, lecz nie kie dy przy po mi na po stępowanie śledcze. Dlatego wiedza i zaangażowanie inspektora pracy są najważniejszym czynnikiem warunkującym skuteczność kontroli w nadzorze rynku. Jak zdobyć dowody Ważną kwestią jest zdobycie wiarygodnych dowodów niespełniania przez wyrób wy ma gań zasadniczych. Nie ma lepszego sposobu ich uzyskania niż poddanie wyrobu badaniom. Jest to w zasadzie jedyny sposób nadzoru nad wymaganiami materiałowymi wyrobów. Poza tym wyniki kontroli inspektora pracy (jak na przykład oznakowania wyrobu) mogą być mało przekonujące dla pozostałych stron, biorących udział w sprawie; np. stwierdzenie przez inspektora pracy, iż oznakowanie jest nie trwałe może nie prze konać okręgowego inspektora pracy do za stosowania będących w jego kompetencji środków prawnych. Ponadto obrona takiego zarzutu w sądzie wydaje się wątpliwa. O wiele łatwiej jest prowadzić okręgowemu inspektorowi pracy postępowanie posiadając wynik badań potwierdzający nasze podejrzenia. Wyniki badań mogą też stanowić podstawę do wydania przez okręgowego inspektora pracy decyzji administracyjnej ograniczającej lub zakazującej dalsze przekazywanie wyrobu, a także nakazującej jego wycofanie z obrotu lub zniszczenie. O każdej takiej decyzji, wydanej na mocy art. 41 c ust. 3 pkt 1-3 oraz ust. 5 ustawy o systemie oceny zgodności Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów powiadamia Komisję Europejską, która podejmuje działania w celu ustalenia, czy była ona słuszna (tzw. procedury klauzuli bezpieczeństwa). Sprawozdanie z badań po-twierdzające, że wyrób nie spełnia zasad¬niczych wymagań jest istotnym dowodem uzasadniającym decyzję okręgowego in- spek to ra pra cy. Kierując wyroby na badania, musimy stosować się do zarządzenia nr 11/2004 Głównego Inspektora Pracy z dnia 26 kwietnia 2004 r. w sprawie ustalenia szczegółowych zasad przeprowadzania przez organy Państwowej Inspekcji Pracy, będące organami wyspecjalizowanymi w rozumieniu ustawy o systemie oceny zgodności, kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu, z późniejszymi zmianami. Najważniejszą kwestią w nim zawartą jest powierzenie okręgowemu inspektorowi pracy kompetencji decyzyjnych w zakresie skierowania danego wyrobu na badania oraz ustalenie zasad ponoszenia kosztów ba dań przez okrę go we inspektoraty pracy. 
Tryb przeprowadzenia badań Kolejnym krokiem jest uzyska nie zgody okręgowego inspektora pracy na badania. W okręgu autora artykułu wypracowano metodę polegającą na składaniu wniosku – w formie e-mailowej do okręgowego inspektora pracy – zawierającego na zwę kontrolowanego podmiotu i numer realizowanego tematu, zakres badań oraz ich szacunkowy koszt. Wniosek taki posiada również krótkie uzasadnienie. Ważne jest, aby uzyskać zgodę na badania przed zakończeniem kontroli, aby niepotrzebnie nie pobierać wyrobów od kontrolowanego podmiotu. Ich koszt czasami jest znacz ny i mu si my brać pod uwagę kwestie finansowe. Posiadając zgodę okręgowego inspektora pracy i próbki środków ochrony indywidualnej, przystępujemy do przygotowania zlecenia badań. W przypadku CIOP-PIB możemy liczyć na znaczne uproszczenia w tej materii, gdyż po uzgodnieniu np. telefonicznym, otrzymamy na skrzynkę e-mailową gotowe zlecenie badań. Niestety powyższe ułatwienie nie dotyczy przypadku, gdy nasze badania obejmują tylko oznakowanie wyro-bu i instrukcję użytkownika. Zagadnienia te nie obejmują zakresu akredytacji CIOP-PIB i procedury instytutu nie przewidują wzoru zlecenia badań. W takiej sytuacji inspektor pracy sam przygotowuje krótkie zlecenie badań, które obejmuje: strony umowy (okręgowy inspektorat pracy i CIOP-PIB) zakres zlecenia (ustalony przedmiot badań) oraz termin ważności zlecenia (w praktyce 1 miesiąc). Zlecenie badań wyrobu sporządza się w co najmniej 4 egzemplarzach. Dwa z nich są wysyłane do CIOP-PIB, jeden otrzymuje inspektor pracy i jeden główny księgo wy okręgu. Powiadomienie księgowości jest ważne, gdyż CIOP-PIB najpierw wysyła do okręgu fakturę i dopiero po jej zapłaceniu otrzymamy protokoły z badań. Księ¬gowość powinna wiedzieć o wydatkach związanych z badaniami i posiadać zlece¬nie ja ko do wód do uisz cze nia płat no ści. Czasami może się zdarzyć, że nie ma jednostki notyfikowanej czy laboratorium ba daw cze go, które posiada akredytację na całość badań, jakie chcemy wykonać. Istnieje wtedy możliwość dokonania podzielenia badań przez jedną jednostkę na rzecz innej. Jest to bardzo wygodne gdyż dla okręgu jest tylko jeden zleceniobiorca, co oznacza mniej dokumentów i łatwiejszą procedurę. Czasookres od pobrania wyrobu do pod dania go badaniom wynosi w praktyce średnio 2 miesiące. Po otrzymaniu protokołów z badań inspektor pracy podejmuje decyzję o zakresie dalszych działań, w tym np. o przekazaniu kontroli do innego okręgu. W przypadku stwierdzenia, że wyrób nie spełnia zasadniczych wymagań, opłaty związane z badaniami ponosi osoba, która wyrób wprowadziła do obrotu lub oddała do użytku zgodnie z art. 40 ustawy o systemie ocenie zgodności. Ustalenie takiej osoby (w praktyce producenta, jego upoważnionego przedstawiciela czy importera) leży po stronie inspektora pracy. Najlepszym źródłem informacji jest deklaracja zgodności WE. Gdy już został ustalony pod miot, który wprowadził do obrotu wyrób niezgodny z wymaganiami zasadniczymi, należy poinformować o tym głównego księgowego okręgu w celu wystawienia noty księgowej. W OIP w Poznaniu inspektor pracy przekazuje pisemną informacją z danymi podmiotu, który należy obciążyć kosztami badań wraz z kopią protokołów z badań i protokołu z kontroli. Zdarzyć się może, iż nie zostanie zidentyfikowany wprowadzający dany wyrób do obrotu lub siedziba wprowadzającego do obrotu leży poza granicami naszego kraju czy też deklaracja zgodności była fałszywa i wskazany w niej podmiot nie istnieje. W takim przypadku koszty ponosi Skarb Państwa. Każdy inspektor pracy kierujący wyroby na badania musi liczyć się z ich kosztami, gdyż okręgi posiadają stałą pulę przeznaczoną na pokrycie kosztów badań. W praktyce OIP w Poznaniu koszty dotychczas przeprowadzonych badań poszczególnych środków ochrony indywidualnej nie przekroczyły nigdy pułapu 2000zł. System oceny zgodności jest tak złożony, że nikt nie jest w stanie przewidzieć wszystkich problemów, które mogą pojawić się podczas badań wyrobów. Będą one występować w trakcie prowadzenia poszczególnych spraw. Jarosław N. OIP Poznań
